Phương pháp vấn chẩn trong tứ chấn

Khi chẩn đoán bệnh tật, người thầy thuốc xưa dùng 4 phương pháp kết hợp với nhau, không thể tách rời nhau trong biện chứng bệnh tình để có thể đưa ra phương pháp trị liệu đúng đắn, 4 phương pháp đó gọi là tứ chẩn: Vọng, văn, vấn, thiết.

Tuy nhiên ngày nay, thầy thuốc YHCT nhiều khi phải kết hợp với các phương pháp của YHHĐ như siêu âm, nội soi, xét nghiệm máu,… mới đưa ra được kết luận chính xác về bệnh tật

Phương pháp Vấn chẩn  trong tứ chấn

Là phương pháp hỏi của người thầy thuốc đối với bệnh nhân

– Hỏi tên tuổi, nơi ở, nghề nghiệp: Việc hỏi này thường tiến hành đầu tiên để lấy số liệu lưu trữ bệnh án

– Hỏi tiền sử bệnh và các triệu chứng bệnh hiện tại. Cần quan tâm cả các số liệu như siêu âm, hóa nghiệm, điện tâm đồ, điện não đồ,… (nếu có)

Hỏi về hàn nhiệt

+ Sợ lạnh: bệnh mới mắc mà sợ lạnh là ngoại cảm phong hàn

Bệnh lâu ngày sợ lạnh, kèm chân lạnh là chứng dương hư, lý hàn

+ Phát sốt:

Phát sốt có quy luật hoặc sốt ngày càng cao là triều nhiệt

Trong ngực phiền nhiệt kèm nóng lòng bàn tay chân là ngũ tâm phiền nhiệt.

Cảm giác nóng nhức trong xương gọi là cốt chưng lao nhiệt

Sốt cao, miệng khát, đại tiện táo, nước tiểu đỏ, lưỡi đỏ, biểu hiện chứng lý thực nhiệt.

Sốt lâu ngày, triều nhiệt, ngũ tâm phiền nhiệt, cốt chưng, gò má đỏ là âm hư nội nhiệt

Bệnh mới mắc, vừa sợ lạnh vừa sốt là do ngoại cảm; sợ lạnh sốt ít là biểu hàn, sốt nhiều sợ lạnh ít là biểu nhiệt

Lúc nóng lúc rét (hàn nhiệt vãng lai) không có quy luật là chứng bán biểu bán lý, có quy luật thời gian là sốt rét.

Hỏi về mồ hôi

Sợ lạnh, phát sốt, có mồ hôi là biểu hư, không có mồ hôi là biểu thực

Sốt cao, ra mồ hôi nhiều, mạch hồng đại là lý nhiệt

Chứng tự ra mồ hôi (tự hãn) là khí hư, dương hư

Ngủ ra mồ hôi (mồ hôi trộm, đạo hãn) là âm hư

Toàn thân ra mồ hôi, ra nhiều không dứt, chân tay lạnh, người lạnh là dương khí muốn tuyệt (gọi là chứng thoát dương, choáng trụy mạch).

Hỏi về ăn uống, khẩu vị

+ Miệng khát và uống nước

Miệng khát uống nước nhiều, thích uống nước lạnh là do thực nhiệt

Miệng khát mà không thích uống thuộc hư nhiệt

Nôn mửa, ỉa chảy, khát nước là tân dịch bị tổn thương

Miệng không khát, không thích uống nước là do hàn

Thèm ăn và ăn

Bệnh mới không thèm ăn là do thức ăn tích trệ, ngoại cảm kèm thấp, khí trệ ở tỳ vị,…

Bệnh cũ ăn kém là do tỳ vị hư nhược, thận dương hư

Ăn nhiều, mau đói là vị hỏa mạnh

Đói mà không muốn ăn là vị âm hư

Khẩu vị

Miệng đắng thuộc nhiệt, thường do nhiệt ở can đởm

Miệng vị chua hôi là trường vị tích nhiệt, miệng hôi là do vị hỏa tích bên trong

Miệng nhạt do đàm trọc hư chứng

Miệng ngọt do thấp nhiệt ở tỳ.

Hỏi về đại tiện

+ Đại tiện táo: số lần đi ngoài giảm ít, đi khó, lượng phân ít

Bệnh mới, táo, bụng đầy trướng thuộc thực nhiệt

Bệnh cũ, người già, phụ nữ có thai bị táo là do tân dịch giảm, khí hư, âm hư, huyết hư.

+Đại tiện lỏng

Phân đặc, mùi thối là do lý nhiệt, tích trệ

Phân loãng ít thối là do tỳ vị hư hàn

Ỉa chảy như nước, tiểu tiện ít là do thủy thấp tràn xuống dưới

Ỉa chảy lúc sáng sớm (ngũ canh tả) là tỳ thận dương hư

Đại tiện trước rắn  sau loãng là tỳ vị hư nhược

Đại tiện ra máu mũi, mót rặn là bệnh lỵ do thấp nhiệt ở đại tràng