Chất độc Asen

Đại cương về Arsen

Từ lâu arsen đã được xem là một chất độc nguy hiểm và gây ô nhiễm môi trường. Nhiều hợp chất arsen vô cơ và hữu cơ được sử dụng trong những sản phẩm và thương mại và kĩ nghệ khác nhau như chất bảo quản gỗ, thuốc trừ sâu, diệt cỏ, diệt côn trùng, sản xuất thủy tinh, chất bán dẫn, là sản phẩm phụ trong sự nóng chảy của chì và đồng. Hợp chất arsen cũng được sử dụng trong một số chế phẩm thuốc thú y, thuốc cổ truyền, thuốc bổ. Arsen còn có trong nước ngầm nên sự hiện diện của arsen trong nước uống cũng là một vấn đề đang được quan tâm. Arsen và các hợp chất của nó thăng hoa ở nhiệt độ cao và áp suất không khí biến đổi trực tiếp thành dạng khí.

Độc tính của Arsen

Độc tính của hợp chất arsen thay đổi đáng kể phụ thuộc vào hóa trị, trạng thái vật lí, độ tan và chủng loại của động vật bị nhiễm độc. Hợp chất arsen hữu cơ ít độc hơn so với hợp chất arsen vô cơ. Bụi asren vô cơ như arsen trioxid gây kích ứng mắt, da, màng nhầy, hệ thống tiêu hóa và hệ thống hô hấp, rối loạn thần kinh ngoại vi tổn thương, tim, gan. Sự ngộ độc toàn thân có thể xảy ra sau khi hấp thu qua đường da. Đây còn là chất có thể gây ung thư ở người do chúng tích lũy trong phổi. Cơ chế gây độc arsen và các hợp chất là ức chế enzym qua sư tương tác với nhóm thiol (-SH) của enzym với arsen hóa trị 3 hay thay thế phosphat arsen hóa trị 5.

Nguyên nhân gây ngộ độc

Do đầu độc thường xảy ra vì arsen rất độc khong mùi vị có thể gây ngộ độc trường diễn do đào thải rất chậm dẫn đến những triệu chứng nặng và chết sau khi uống liên tục những liều rất nhỏ. Tuy nhiên hiện nay người ta có thể phat hiện những trường hợp đầu độc bằng arsen qua xét nghiệm hóa học và khai quật tử thi. Có thể do tự tử bằng thuốc trừ sâu hoặc do tai biến khi ăn phải rau quả còn giữ lại các muối arsen trong thuốc trừ sâu diệt cỏ, dùng trong thời gian kéo dài hay quá liều các thuốc có chứa arsen.

Triệu chứng ngộ độc

Ngộ độc cấp tính: tác động trên hệ tiêu hóa những triệu chứng nghiêm trọng xảy ra trên đường tiêu hóa sau 30 phút đến 2 giờ gồm có rát bỏng thực quản, buồn nôn, nôn mửa đau bụng dữ dội, đi tiểu ra máu và nước viêm đường tiêu hóa xuất huyết. Trường hợp ngộ độc quá nặng có thể dẫn đến viêm dạ dày, hạ huyết áp sốc và tử vong. Ngộ độc mạn tính có những triệu chứng không đặc hiệu như bị rối loạn tiêu hóa liên tục đau bụng, mệt mỏi khó chịu, viêm dạ dày., suy nhược. Giảm bạch cầu thiếu máu tăng transaminase gan, suy thận.

Điều trị ngộ độc

Với ngộ độc cấp gây nôn bằng ipeca hay rửa dạ dày với nước lòng trắng trứng, hoặc cho uống than hoạt. Trung hòa chất độc bằng các chất giải độc như dung dịch có sulfur, MgO. Sử dụng thuốc đặc trị Dimercaprol, Dimercaptosuccinic. Chữa triệu chứng bù nước điện giải bằng cách cho bệnh nhân uống oresol, tiêm truyền các dung dịch glucose và natri. Điều trị hôn mê sốc loạn nhịp nếu có.