Học thuyết tạng tượng Y học cổ truyền

Học thuyết tạng tượng là gì?

Thuyết tạng phủ là một thuyết trong hệ thống lý luận của y học cổ truyền, chỉ ra hiện tượng và hình thái tạng phủ của con người dựa trên quan điểm chỉnh thể thông qua hệ thống kinh lạc, đem các tổ chức các bộ phận toàn thân liên kết thành một khối chỉnh thể hữu cơ.

Tạng chỉ các cơ quan có chức năng tàng trữ, quản lý các hoạt dộng chính của cơ thể. Có ngũ tạng bao gồm tâm, can, tỳ, phế, thận.

Phủ chỉ các cơ quan trong cơ thể có khả năng thu nạp chuyển giao và truyền tống cặn bã. Có 6 phủ chính bao gồm vị, đởm, tiểu tràng, đại tràng, bàng quang, tam tiêu.

Tạng tâm theo thuyết tạng tượng.

Tâm là tạng quan trọng nhất của cơ thể, theo giải phẫu thì tâm chính tim, là trung tâm những hoạt động sống của cơ thể. Tâm nằm trong lồng ngực được biểu hiện một số chức năng :

+ Tâm chủ huyết mạch, tâm chủ quản về huyết mạch : Tâm làm đầy chắc huyết mạch. Mạch là đương dẫn huyết phân bố khắp cơ thể. Huyết có tác dụng dinh dưỡng toàn thân. Tâm và mạch đóng vai trò tuần hoàn huyết dịch, thông qua đó huyết được vận hành thông suốt tam tiêu. Chức năng tâm chủ huyết mạch tốt thì mặt hồng sáng da dẻ hồng hào tươi nhuận. Chức năng kém thì sắc mặt xanh xao, xám héo môi thâm.

Chức năng này liên quan đến các loại thuốc hành huyết, hành khí, bổ âm, bổ huyết.

+ Tâm tàng thần : Thần là biểu hiện tổng hợp của mọi hoạt động tinh thần, trí tuệ ý thức. Thể hiện tư duy, sinh lý của vỏ não. Chức năng tàng thần tốt  biểu hiện sự thông minh hoạt bát ngược lại sẽ xuất hiện chứng hay quên, tư duy ké, mất ngủ mệt mỏi. Thần chí tốt mắt trong sáng tinh tường, nhanh nhẹn, Thần chí kém mắt lờ đờ chậm chạp. Những laoị thuốc liên quan đến chức nằng tàng thần của tâm như thuốc trấn an tâm thần, gây ngủ, thuốc bổ âm bổ huyết, khai khiếu tỉnh thần.

+Tâm chủ hãn : Hãn là mồ hôi, là sản phẩm thanh lọc của chất tân, được thải qua tấu lý ( lỗ chân lông). Các bệnh về hãn bao gồm tự ra mồ hôi, mồ hôi trộm, không có mồ hôi đều liên quan tới tạng tâm. Chức năng tâm chủ hãn có liên quan tới chức năng tâm tàng thần. Khi tâm không tàng được thần thì mồ hôi tự vã ra, hoặc khi trúng phong bị hôn mê thì mồ hôi cũng tự vã ra.

Thuốc có liên quan tới tâm chủ hãn đó là những thuốc liễm hãn, cố sáp, cố biểu, thuốc an thần.

+Tâm khai khiếu ra lưỡi : Lưỡi là sự thể hiện bên ngoài của tạng tâm. Người ta nhìn thể chất của lưỡi là biết được tình trạng của tạng tâm. Lưỡi mềm mại, sắc hồng nhuận, nói năng hoạt bát là biểu hiện của tạng tâm tốt, lưỡi nhợt nhạt , cứng hoặc lệch, nói ngọng hoặc không thể nói ra được là biểu hiện tâm tàng thần kém.

Một số bệnh có liên quan đến tạng tâm :

+Tâm dương hư với biểu hiện tim đạp nhanh, khí đoản, khó thở, mặt trắng bệch, môi tím tái, mạch vi tế.

+Tâm huyết bất túc : thiếu máu, tim đạp nhanh, mất ngủ, da xanh xao, lưỡi trắng nhợt

+Tâm huyết ứ trệ : đau vùng tim, mặt môi móng tay thâm.