Một số nguyên nhân gây bệnh và chẩn đoán trong y học cổ truyền.

THấp

Thấp là chứng “ẩm thấp”, là chủ khí của mùa trưởng hạ. Thấp là âm tà, gây ra trở ngại cho vận hành khí cơ, dễ làm tổn thương đến dương khí của cơ thể

Thấp có tính chất “trọc, nhờn, trệ”, dễ có khuynh hướng hút vào trong và gắn lại nơi thấp chạy vào, và khó gỡ ra, khó chữa hơn bệnh phong

Thấp chia ra làm thấp ngoại và thấp nội

-Thấp nội

Bệnh thường phát sinh từ tỳ vị do ăn nhiều các thức ăn lạnh, tính nhờn béo, làm cơ thể khó hấp thu, khó chuyển hoá. Hoặc do cơ quan khác chuyển tới, VD bệnh hoàng đản nguyên nhân từ can đởm song ảnh hưởng đến tỳ vị gây thấp nội thường biểu hiện, bụng đầy trướng, buồn nôn

Thuốc liên quan: Thuốc hoá thấp, lợi thấp và trừ thấp

Ngoài ra thấp thường đi kèm với triệu chứng khác: phong thấp, hàn thấp, thấp nhiệt; do đó phải kết hợp thuốc cho thích hợp

-Thấp ngoại

Nguyên nhân do bên ngoài đưa đến, đó là sự ẩm thấp của môi trường khí hậu nơi sinh sống hoặc nơi làm việc

VD: Thấp ngoại thường xẩy ra với người làm việc tiếp xúc với nhiều nước, bùn, hoặc sinh sống nơi ẩm thấp. Thấp thường thể hiện ở các bộ phận phía dưới như chân, các khớp đau nhức sưng phù tê bì, hoặc đau lưng, đau vai,…Nếu thấp ở phần trên thì đầu có cảm giác nặng, chay nhiều nước mắt, nước mũi; thấp ở biểu thì lúc nóng lúc lạnh.

Táo

Táo là khô ráo, là chủ khí của mùa thu, tính của táo là khô, tương ứng với khí của phế

Khí phế thông với bì mao, biểu lý với đại tràng. Do đó các triệu chứng của táo gây ra với cơ thể là da khô, mũi khô, môi khô, họng đau, ho khan, đại tràng táo kết

Táo cũng chia ra táo nội và táo ngoại

-Táo ngoại

Do khí hậu khô hanh mang đến gây da khô nứt nẻ, miệng khô chảy máu cam,…

-Táo nội

Do âm hư, huyết hư, tân dịch không đầy đủ

Biểu hiện cơ thể háo khát, đại tiện táo kết hoặc trường phong hạ huyết, da khô, xanh gầy, nhiều khi uống thuốc không đúng, ăn thức ăn có tính táo nhiệt cũng gây táo nội. VD uống nhiều thuốc cay nóng hoặc lợi tiểu,…gây táo

Các loại thuốc liên quan: thuốc tả hạ, nhuận hạ, sinh tân chỉ khát, thanh nhiệt lương huyết, chỉ huyết, thuốc bổ âm,…

Hỏa

Hoả là nhiệt ở mức độ cao. Hoả cũng có thể từ bên trong hoặc bên ngoài đưa tới

– Hoả từ bên ngoài:

Nắng và nóng là nguyên nhân gây nên chứng hoả. Nhiễm phải các khí ôn nhiệt, cảm phong hàn,… cũng gây nên chứng hoả. Biểu hiện tạng phủ, khí huyết, tân dịch trong cơ thể bị thiêu đốt, sốt cao, phát cuồng, hôn mê

Các chứng phong, hàn, thử, thấp, táo đều có thể dẫn đến hoả

– Hoả từ bên trong

Do âm hư gây nội nhiệt, huyết nhiệt. Can huyết hư, can âm hư dẫn đến can phong nội động, can dương thượng cang

Thận âm hư dẫn đến hoả không có thuỷ kiềm chế bốc lên

Tỳ âm hư, tỳ dương hư không khống chế được hoả

Phế âm hư gây phế nhiệt, ho khan hoặc ho có đờm đặc

Các thuốc liên quan thuốc thanh nhiệt tả hoả, thanh nhiệt lương huyết, thanh nhiệt giải độc, thuốc bổ âm, sinh tân dịch,…