Định nghĩa của phương pháp chiết xuất dược liệu

Chiết xuất là phương pháp sử dụng dung môi để lấy các chất tan ra khỏi mô thực vật. Sản phẩm thu được sau quá trình chiết xuất là một dung dịch của các chất hòa tan trong dung môi dung dịch này được gọi là dịch chiết

Tầm quan trọng của chiết xuất dược liệu

Giúp lấy các hoạt chất dưới dạng cần thiết dạng dung dịch hay bột

Thu được chất tinh khiết để làm thuốc mới hoặc bán tổng hợp ra thuốc mới. Ví dụ chiết xuất astemisinin từ cây thanh hao hoa vàng để sản xuất ra thuốc điều trị bệnh sốt rét.

Giúp chuyển dạng bào chế từ viên hoàn sang dang dung dịch hoặc cao thuốc.

Góp phần vào tiêu chuẩn hóa dược liệu

Phát triển sản phẩm nghiên cứu và ứng dụng

Nguyên liệu để chiết xuất dược liệu:

Dược liệu

Thực vật, động vật, khoáng vật, vi sinh vật , sinh vật biển. sử dụng tách chiết một phần hay toàn bộ dược liệu. Lưu ý đến sự không ổn định của hoạt chất trong cây phụ thuốc vào nhiều yếu tố như là thời điểm thu hái, vùng phân bố, mùa địa lí. Đối với thực vật thường tách chiết các phần như là hoa quả lá thân rễ toàn cây, phần trên mặt đất, nhựa..

Dung môi để chiết xuất dược liệu

Cơ sở để lựa chọn dung môi chiết xuất là dựa vào đặc tính của chất tan là chất cần chiết xuất trong dung môi và tính chất của dung môi.

Phân loại dung môi trong chiết xuất dược liệu chia làm các nhóm:

Nhóm 1 gồm các dung môi phân cực lưỡng cực như nước, các alcol

Nhóm 2 gồm các dung môi phân cực không lưỡng cực: dung môi của chất tan phân cực là DMF, dung môi của chất tan không phân cực là: CHCl3, ether ethylic.

Nhóm 3 gồm các dung môi không phân cực không lưỡng cực.

Một số quá trình xảy ra trong quá trình chiết xuất

Quá trình khuếch tán

Quá trình di chuyển vật chất từ pha này sang pha khác khi hai pha tiếp xúc trực tiếp với nhau gọi là quá trình khuếch tán. quá trình tách chất hòa tan trong dược liệu bằng dung môi gọi là quá trình chiết xuất dược liệu gồm có khuếch tán phân tử và khuếch tán đối lưu.

Quá trình thẩm thấu

Là quá trình khuếch tán giữa hai pha lỏng qua một màng có tính bán thấm. Màng bán thấm do áp lực thẩm thấu của các phân tử chất tan dung môi sẽ được thấm từ pha lỏng có nồng độ chất tan thấp hơn qua pha lỏng có nồng độ chất tan lớn hơn.

Quá trình thẩm thấu là quá trình khuếch tán hai pha lỏng qua một màng thẩm tích tức là màng không chỉ cho dung môi đi qua mà còn cho cả những chất tan đi qua nhưng chỉ là những chất tan cps phân tử nhỏ.

Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết xuất dược liệu:

Phụ thuốc vào các yếu tố sau

Bản chất của chất tan

Dung môi chiết xuất

Nhiệt độ chiết xuất

Áp suât trong quá trình chiết xuất

Cấu tạo của vách tế bào

Kích thước của tiểu phân bột dược liệu

Khi nắm được các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết xuất chúng ta có thể tối ưu hóa quá trình chiết xuất dược liệu để thu được kết quả tốt.