Một số tiêu chuẩn của dược liệu

Tiêu chuẩn định tính

Mỗi loại dược liệu đều có các nhóm hợp chất xác định. Ví dụ cây lô hội có hoạt chất anthranoid.Có thể dựa vào các nhóm hợp chất này để định tính dược liệu bằng các phản ứng màu hay kết tủa đặc trưng. Ví dụ các Anthraquinon thì định tính bằng phản ứng Borntrager, các glycosid tim thì dựa vào các phản ứng với nhóm nitro thơm, với các alkaloid thì dựa vào phản ứng với các thuốc thử chung…

Hoạt chất

Với các dược liệu đã biết trước được thành phần hoạt chất người ta định tính các hoạt chất này bằng các thuốc thử định tính nhớm hay các phản ứng đặc hiệu cho chính hoạt chất đó.

Với các dược liệu đã biết rõ thành phần hoạt chất nhưng không biết rõ thành phần của hoạt chất thì chúng ta tìm cách định tính các thành phần chính có trong dược liệu đó.

Với các dược liệu chưa biết thành phần hóa học, ta sử dụng phân tích thành phần hóa học để tìm ra nhóm hoạt chất có mặt trong dược liệu và xây dựng các phản ứng định tính trong nhóm hoạt chất theo các nhóm hợp chất đó.

Phản ứng hóa học định tính

Yêu cầu đối với các phản ứng hóa học định tính dược liệu thì các phản ứng này phải đặc hiệu càng đặc hiệu càng tốt hay ít nhật là khi kết hợp với các tiêu chuẩn khác người ta có thể xác định được dược liệu và phân biệt được dược liệu đó là gì và phân biệt với các dược liệu tương tự dễ nhầm lẫn với.

Khi có nhiều phản ứng định tính các chất có trong dược liệu không nhất thiết phải đưa tất cả các phản ứng vào tiêu chuẩn. Có thể chọn một hay nhai phản ứng tiêu biểu nhất giúp xác định dược liệu và phân biệt dược liệu nó với các dược liệu khác, các phản ứng sử dụng cho tiêu chuẩn nên dễ thực hiện, sử dụng các dung môi, hóa chật thông dụng, cho kết quả rõ ràng và dễ nhận biết.

Xác định độ ẩm

Dược liệu thường được quy định bởi một giới hạn độ ẩm nhất định gọi là độ ẩm an toàn, quá độ ẩm đó thì dược liệu đó dễ bị mốc hay hỏng.

Việc xây dựng chỉ tiêu độ ẩm cho dược liệu là xác định giới hạn tối đa cho phép của một dược liệu để nó có thể giữ được chất lượng nhất định trong quá trình bảo quản.

Việc xác định độ ẩm của chất trong dược liệu cũng cần thiết khi định lượng hoạt chất có trong dược liệu.

Các phương pháp để xác định độ ẩm của một chất

Sấy ở áp xuất thường áp dụng với đa số dược liệu

Xác định độ ẩm bằng phương pháp cất lôi cuốn hơi nước

Áp dụng đối với những dược liệu có chứa tinh dầu, sử dụng một dung môi hữu cơ để tạo được với nước một hỗn hợp đẳng phí để tách nước ra khỏi dược liệu. Sau khi ngưng tụ và để nguội đọc thể tích nước tách ra và tính ra được hàm lượng của nước trong dược liệu. Dung môi có thẻ dùng là xylen, toluen

Sấy dưới áp suất giảm

Áp dụng đối với các dược liệu bị phân hủy ở nhiệt độ cao

Làm khô trong bình hút ẩm

Áp dụng đối với những dược liệu quý cần thu lại mẫu sau khi xác định độ ẩm. Sử dụng các chất hút nước mạnh như silicagel, acid sunfuric đậm đặc.