Thuốc điều trị đái tháo đường tolbutamid.

Tolbutamid là một sulphonylurê có tác dụng hạ đường huyết thế hệ 1,  thuốc dùng đường uống trong điều trị bệnh đái tháo đường typ II (không phụ thuộc insulin). Thuốc tác dụng chủ yếu bằng cách tác động trên tế bào beta đảo Langerhans tuyến tụy,  giúp làm tăng giải phóng insulin. Vì vậy, thuốc  này chỉ có hiệu lực ở những người bệnh mà tế bào beta còn có khả năng hoạt động một phần. Cơ chế tác dụng  của thuốc còn chưa biết đầy đủ. Trước tiên thuốc gắn trên thụ thể ở bề mặt tế bào beta giúp  làm đóng kênh K +, gây mở kênh Ca++. Kết quả thuốc  làm tăng nồng độ Ca++ nội bào, gây ra  tăng tiết insulin.

Dược động học của thuốc.

Thuốc Tolbutamid được hấp thu nhanh qua đường tiêu hóa. Thuốc liên kết nhiều ( từ 90 đến 99%) với protein huyết tương, đặc biệt là  với albumin. Nửa đời của thuốc trong huyết thanh vào khoảng 4 – 7 giờ, nhưng có thể lâu hơn ( lên đến 25 giờ). Dùng thuốc  trước bữa ăn 30 phút, tolbutamid có nửa đời thải trừ ngắn, có thể có tác dụng hơn. Thời gian  thuốc tác dụng kéo dài 6 – 12 giờ.

Thuốc được chuyển hóa chủ yếu ở gan thành các  chất chuyển hóa carbonyl. Tolbutamid cũng có thể được chuyển hóa thành  chất hydroxytolbutamid. Thuốc và các chất chuyển hóa của nó thải trừ trong nước tiểu và  qua phân. Khoảng 75 – 85% liều sử dụng độc nhất tolbutamid thải trừ trong nước tiểu chủ yếu là  ở dạng chuyển hóa ít hoạt tính hạ đường huyết. Thuốc có  thể được tìm thấy trong sữa mẹ.

Chỉ định cuả thuốc

Tolbutamid được dùng để điều trị  bệnh đái tháo đường thường không phụ thuộc insulin (typ II), thể nhẹ và vừa mà không đạt được sự kiểm soát đầy đủ đường huyết bằng chế độ ăn  uống đơn thuần. Thuốc có thể nên dùng cho  nhữngngười cao tuổi và những người dễ bị hạ đường huyết.

Chống chỉ định của thuốc

Không dùng  thuốc  tolbutamid cho người có tiền sử quá mẫn với sulfonamid.

Không được dùng thuốc  tolbutamid cho những người bệnh đái tháo đường phụ thuộc insulin (typ I), hôn mê và tiền hôn mê đái tháo đường, đái tháo đường nhiễm toan ceton, những người bị suy giảm chức năng thận chức năng gan, vỏ thượng thận hoặc tuyến giáp.

Thuốc Tolbutamid không được dùng trong khi  đang mang thai vì đái tháo đường trong khi mang thai phải điều trị bằng insulin.

Thuốc chống chỉ định cho người bệnh có tình trạng dị hóa cấp, bị  chấn thương,  bị nhiễm khuẩn nặng…., điều trị đái tháo đường ở những người này không nên dùng thuốc dạng uống mà phải chuyển sang dùng insulin.

Không dùng  thuốctolbutamid trong các tình trạng hoại thư hoặc suy dinh dưỡng.

Thận trọng khi dùng thuốc.

Các thuốc sulphonylurê có chiều hướng gây tăng cân và chỉ được  phép kê đơn khi không kiểm soát được đường huyết bằng chế độ ăn kiêng. Với người bị bệnh béo phì nên xem xét dùng metformin.

Cần  phải thận trọng nói chung với sulphonylurê khi dùng cho người cao tuổi và người  bị suy gan, bị  suy thận do nguy cơ hạ đường huyết. Có thể dùng thuốc  tolbutamid có thời gian tác dụng ngắn trong trường hợp suy gan, suy thận nhưng cần  phải theo dõi đường huyết chặt chẽ, và dùng  thuốc với liều thấp nhất có khả năng kiểm soát được đường huyết.

Thận trọng khi dùng  thuốc tolbutamid kết hợp với một số thuốc khác như rifampicin, corticosteroid, cimetidin, rượu, cafein

Vẫn cần  phải duy trì chế độ ăn kiêng phù hợp trong thời gian dùng thuốc.

Tác dụng phụ của thuốc

Thường gặp là nôn, gây  buồn nôn, bị  táo bón, đau thượng vị, vị giác suy kém.

Phát ban, nổi  mày đay.

Gây hạ đường huyết, đặc biệt người bệnh cao tuổi.

Liều lượng và cách dùng thuốc.

Tolbutamid được dùng chủ yếu  theo đường uống. Có thể sử dụng liều độc nhất trong ngày vào buổi sáng, nhưng tốt hơn hết  vẫn là sử dụng theo chia liều. Liều sử dụng có thể  thay đổi và cần được điều chỉnh trên từng người bệnh tùy theo mức độ bệnh và đáp ứng điều trị của  từng người bệnh. Liều thường dùng là Từ 500 mg đến 2000 mg/ngày, chia làm 2 – 3 lần, dùng  trước bữa ăn.